SAHAR

İnsanın həyatını əhatə edən 5 hakim

Böyük filosof Molla Sədra Şirazi “Yasin” surəsi haqqında izahat verən zaman iki dostun əhvalatını nəql etmişdir. Alim deyir: “Dost öz dostunu görür və ona deyir: “Bu dünyadakı halın və vəziyyətin necədir?”. O biri dostu cavab verir: “Əgər bəlalarından uzaq olsam, yaxşıyam. Xeyir, xoşluq, afiyətdən savayı dünyadan başqa ümidim yoxdur. Bu, mənim halımdır. İndi sən öz halını mənə danış”. Dostu deyir: “İstəyirsən ki, nə olsun? O kəs ki, bu qürbət evində giriftar və yoxsuldur, mənfəət əldə etmək üçün zəifdir. Ziyanı dəf etmək üçün qüdrətsiz və gücsüzdür”.

Soruşur: “Bəs niyə bu haldasan?”. Deyir: “Bu dünyada əzabdayam, ancaq malik olanın qiyafəsindəyəm. Əlim bağlıdır, ancaq azad varlıq kimi görünürəm. Xoşbəxtliklə qürurlanıram, azad olmuş alçaq qul kimiyəm. Bizə beş hökumət hakimdir ki, hər biri bizə təzyiq göstərir. Öz qanunlarını biz yeridirlər, istəsək də istəməsək də”.

Dostu soruşur: “Bu beş hakimiyyətdən mənə xəbər ver”.

Deyir: “Birincisi – bu dünya və fırlanan fələkdir ki, biz daxilində zindanda olan əsir kimi məhbusuq. Ulduzlar və Ay daima hərəkətdədir. Onlar dayanmaz və sükut etməzlər. Bəzən qaranlığı və zülməti bizim üçün gətirərlər, bəzən də nurlu gündüzləri. Yayda istisi, qışda soyuğu. Bəzən külək əsdirər, bəzən bulud və çaxan ildırımı. Bəzən viran edən zəlzələni, Ay və Günəş tutulmasının dəhşətini, qəhətlik zamanı, heyvanları öldürməyi, vəbanı, müharibələri, fitnəni, bəlanı. Bütün bunlardan nicat tapmaq üçün ölümdən başqa çarə yoxdur.

İkincisi – təbiətdir. Aclığın hərarəti, susuzluğun atəşi. Xəstəliklər və insanların sonsuz istəkləri bu qanunlara aiddir. Mənfəəti cəlb etməkdən və ziyanı dəf etməkdən başqa çarəsi yoxdur. İnsan nəfsi bu məsələlərlə rastlaşan zaman əzabda, bəlada, məşəqqətdə və narahatlıqda olar. İnsan ancaq ölərsə, bu narahatlıqlardan xilas olar.

Üçüncüsü – Allahın böyük qanunlarıdır. Əhkamdan tutmuş qadağalara, nəsihətlərə qədər.

Dördüncüsü – zalım hakimlərdir. Bu zalım hakimlər elə bilirlər ki, insanların malikidirlər. Əgər onlara tabe olsan – həyatını zay edər, qəm və qüssə içində keçirərsən. Səninlə Allah arasında bu zalım hakimlərə xidmət etmək kimi pis pərdə yoxdur. Əgər onlara itaət etməkdən boyun qaçırsan – narahatlıqdan başqa heç bir şey nəsibin olmaz. Başqa tərəfdən isə insanın bu dünyada siyasətə, mədəniyyətə ehtiyacı vardır.

Beşincisi – bədənin ehtiyaclarını təmin etmək və ruzi qazanmaqdır. İnsan hər gün bədəninin ehtiyaclarını təmin etmək üçün: yemək, içmək, geyinmək, məskən üçün əziyyətlər çəkər. Ruzi qazanmaq üçün tər tökər və məşəqqətə girər.

Budur əksər insanların halı və vəziyyəti. Dünya o kəslər üçün xoşdur ki, övlada, mala, dövlətə, sağlamlığa malikdirlər və xəstəlikləri ilə mübarizə aparırlar, ancaq Allaha və axirətə inanmırlar. Ya da təsəvvür edirlər ki, ölümdən sonra həyat yoxdur. Bu hal – kafirlərin halıdır və onlar həqiqətlərdən qafildirlər.

Ancaq o kəslərin ki, axirətə və qeyb aləminə imanı vardır, dünyaya ürək bağlamaq, çoxalmaq, lovğalanmaq üçün hansı üzrü ola bilər ki? “Və onların (dünyada insanların) çoxu Allaha ancaq şərik qoşaraq (bütə, Üzeyirə, İsaya, nura, zülmətə etiqad bəsləməklə və hər hansı bir aşkar və gizlin şirkə düçar olaraq) iman gətirərlər”. (“Yusif” 106)”.

Allah Təala bizləri xoş aqibətlilərdən qərar versin, inşəallah. (Erfan)